Gà lôi (turkey) vốn là món ăn truyền thống không thể thiếu với mỗi gia đình phương Tây trong bữa ăn đêm Giáng Sinh; cũng giống như bánh chưng trong mâm cỗ Tết của người Việt. Thế nhưng, Turkey còn là tên gọi của cả một quốc gia: Thổ Nhĩ Kỳ……Vậy, có phải vì gà lôi được tìm thấy ở Thổ Nhĩ Kỳ nên nó được gọi tên như vậy không? Gà lôi có trước hay Thổ Nhĩ Kỳ có trước? Đó là câu hỏi mà hôm nay chuyến tàu English4ALL tớ ga Every word has its family sẽ cùng bạn đi tìm kiếm câu trả lời. All aboard!
Món gà lôi quay này (Roasted turkey) có trước?
……hay đất nước Thổ Nhỹ Kỳ (Turkey) có trước?????
Thổ Nhỹ Kỳ ngày nay, trung tâm sầm uất một thời của đế chế Ottoman (the Ottoman Empire) thật ra chẳng liên quan gì đến loài gà lôi (turkey) cả. Gà lôi là đặc trưng bản địa của vùng đất Bắc Mỹ (North America) Tuy nhiên, chắc hẳn phải có lý do gì đấy mà một quốc gia và một loại gà lại có cùng tên gọi như vậy????
Từ turkey nguyên gốc được dùng để chỉ vùng đất do người Thổ chiếm giữ (land occupied by the Turks) từ những năm thế kỉ 13, và thậm chí còn được ghi trong cuốn sách The book of the Duchess của Chaucer. Từ Turk – không ai biết có nguồn gốc từ đâu, nhưng rất nhiều ngôn ngữ khác như tiếng Italy, tiếng Arập (Arabic) và tiếng Ba Tư (Persian) đều dùng từ đó để chỉ những người đến từ vùng đất này.Vùng đất này trong vòng một khoảng thời gian dài của lịch sử từ 1300 cho tới 1922 đều là một phần của đế chế Ottoman. Sau thế chiến lần thứ nhất và cộng hoà Thổ Nhỹ Kỳ ra đời, cái tên đó cũng dần biến mất vào lịch sử.
Đây là giống gà Guinea, rất giống gà lôi (turkey) nhưng lại có nguồn gốc từ vùng Đông Phi
Chúng ta cũng cần phải biết tới một loại gà khác, đó là gà Guinea (the guinea fowl). Loài ga này có những nét tương đồng, khá giống với loại gà lôi (turkey) mơi tìm thấy ở châu Mỹ . Tuy nhiên loại gà Guinea này lại bắt nguồn từ miền Đông Châu Phi (Eastern Africa) nhưng lại được nhập khẩu thông qua đế chế Ottoman Empire nên người ta cứ hay gọi là Gà Thổ (turkey-cock/turkey-hen). Khi những người định cư ở Tân Thế giới (New World) gửi loại gà lôi Mỹ (trông bề ngoài rất giống gà Guinea) về lại châu Âu, và chúng thường hay bị gọi nhầm thành turkeys như ngày nay.
Quá trình tiếp nhận loaị gà lôi này rất nhanh chóng. Năm 1575, người Anh trở nên đặc biệt thích thưởng thức món gà Bắc Mỹ này trong bữa ăn tối ngày Giáng sinh (Christmas dinner), đến mức Shakespeare đã viết về điều này trong vở kịch Henry VI.
Từ đó turkey được sử dụng với ý nghĩa như ngày nay.
Thế mới biết, trong tiếng Anh có những từ mới được tạo ra đôi khi chỉ vì một sự nhầm lần lâu ngày.
Hoàng Huy